آداب و رسوم ترکیه (قسمت دوم)

همونطور که در قسمت اول مقاله‌ی مربوط به ترکیه گفتیم این کشور به دلیل موقعیت جغرافیایی ویژه و اقوام مختلفی که از سال‌های دور در اون ساکن شدند، فرهنگ و آداب و رسوم متفاوت و متنوعی داره. در سری مقاله‌ی قبلی با آداب معاشرت ترک‌ها به ویژه در محیط کاری آشنا شدیم؛ در این قسمت بیشتر می‌خوایم بحث رو به سمت موارد عمومی و فرهنگ جامعه ببریم و مواردی رو معرفی کنیم که به طور روزمره در زندگی مردم ترکیه می‌تونین ببینین. به این نکته توجه کنین که هرچی بیشتر از آداب و رسوم مردم یک کشور بدونین، زندگی در اون کشور براتون رنگ و بوی دیگه‌ای پیدا می‌کنه و غریتش کمتر می‌شه.

چشم نظر (Nazar Boncugu)

چشم نظر که بخش مهمی از فرهنگ عامه‌ی ترکیه س، برای ما ایرانی‌ها هم آشناست. دلیلش اینه که چشم نظر ریشه در باورهای اسلامی داره. در ترکیه شما هرجایی آویزهای چشم نظر رو می‌بینین: محل کار، خونه، تاکسی و... . باور ترک‌ها هم، مشابه باور ایرانی‌ها در این زمینه، اینه که آویز چشم نظر، چشمِ بد رو از ما و اموالمون دور می‌کنه. آویزهای چشم نظر شاید واسه ما چیز جدیدی نباشه، اما در سال‌های اخیر جزو محبوب‌ترین سوغاتی‌های اروپایی‌ها از کشور ترکیه بوده.

تولد کودک

خب اینجا می‌تونیم اهمیت زیاد چشم زخم رو ببینیم. در ترکیه، وقتی نوزادی به دنیا میاد اغلب دوستان و آشناها برای در امان بودنش، براش چشم نظر می‌برن. ترک‌ها عاشق بچه ها هستن، پس اگه بچه دارین، وقتی تو این کشور دیدین زیادی به بچه‌تون توجه می‌‌کنن خیلی تعجب نکنین. نگاهی که ترک‌ها به بچه داشتن و و بزرگ کردن خانواده‌شون دارن، مشابه همون نگاه سنتی ایران و کشورهای همسایه س. ترک‌ها در مورد تولد نوزاد و روزهای قبل و بعدش رسوم زیادی داشتن که در جامعه‌ی مدرن چیز زیادی (به جز بخش چشم زخم) ازش باقی نمونده.

غذا، صبحانه و نان

غذا بخش مهمی از فرهنگ ترک‌هاست. هر وعده‌ی غذایی از چشم اونها، برکتی از جانب خداست و در عین حال که ساعت‌ها وقت برای پخت غذاهای سخت و پرزحمت وقت صرف می‌کنن، شدیداً مخالف اسراف و هدر دادن نعمت هستن.
صبحانه وعده‌ی غذایی محبوب ترک‌هاست و معمولاً شامل تخم مرغ، خیار، گوجه، زیتون و البته مهم‌تر از همه: نان. نون نقش خیلی پررنگی در صبحانه و حتی بقیه‌ی وعده‌های غذایی در ترکیه داره. نون بخش اساسی رژیم غذایی ترک‌هاست و در همه‌ جای این کشور به وفور و در شکل‌های متنوع پیدا می شه؛ اهمیت وجودش سر سفره به حدیه که یه سری ممکنه بدون وجود نون سر سفره به غذا لب نزنن!

حمام ترکی

حموم‌های ترکی ریشه در حمام‌های عمومی رومی دارن و در دوره‌ی عثمانی‌ها کمی تغییر کردن. حموم‌های ترکی در حال حاضر دو دسته هستن. تعدادی از اون‌ها صرفاً با هدف جذب توریست‌ها فعالیت می‌کنن، توریست‌هایی که ترجیح میدن با لباس شنا به این حموم‌های بخار برن؛ و تعدادی دیگه هم مختص خود ترک‌هاست که به شیوه‌ی سنتی از این حموم‌ها استفاده می‌کنن. ماساژ هم بخش جدانشدنی این سنت قدیمی ترک‌هاست.

قالیچه ها و فرش‌های دست‌بافت

این بخش هم برای ما ایرانی‌ها چیز خیلی غریبی نیست. فرش‌بافی در ترکیه، مثل تعدادی از استان‌های کشور خودمون، یک سنت قدیمیه و در بیشتر خانه‌های ترکیه، فرش یا قالی دست‌بافتی به چشم می‌خوره. البته امروزه به دلیل قیمت بالای فرش‌های دست‌بافت خیلی‌ها ترجیح میدن از فرش‌های ماشینی استفاده کنن. در ضمن، اگه در ترکیه قصد خرید فرش دست‌بافت داشتین، بهتره خودتون فرش‌های دست‌بافت رو کامل بشناسین.

مهمان‌نوازی

ترک‌ها شدیداً مهمون‌نواز هستن و گاهی دوست‌هایی که به تازگی پیدا کردن رو برای صرف شام به خونه‌شون دعوت می‌کنن. موقع ورود به خونه‌‌ی میزبانتون در ترکیه، باید کفش‌ها رو دم در از پاتون دربیارین، البته اغلب میزبان یه روفرشی راحتی به مهمانش میده. سر میز شام غذاهای زیادی براتون تدارک می‌بینن و اگه غذایی که بهتون تعارف می‌کنن رو رد کنید، ازتون دلگیر می‌شن. میزبان ترک شما ازتون توقع هدیه نداره ولی میتونین با یه هدیه‌ی کوچیک، مثل شیرینی، غافلگیرش کنین.

چای و قهوه

برخلاف باور عمومی که در مورد ترک‌ها وجود داره، ترک‌ها قهوه‌ی معروف خودشون، قهوه‌ی ترک رو، اغلب چند روز در هفته می‌نوشن. در عوض، نوشیدنی اصلی اونها چاییه. چای پررنگ (که اغلب با شکر شیرین شده) در فنجون‌های کمرباریک. در شهرهای کوچیکتر ترکیه، چایخونه‌هایی رو می‌بینین، صرفا مختص مردها، که توش چای می‌نوشن و بازی می‌کنن(بازی هایی مثل تخته نرد و...). چایخونه‌های خانوادگی که اغلب در محیط‌های باغ مانندی ساخته می‌شن یکی از مکان های محبوب ترک‌ها در تعطیلات آخر هفته س.

زدن به تخته

تا اینجا باید متوجه شده باشین که خرافات در فرهنگ و سنت ترک‌ها تا چه حد پررنگه. ترک‌ها اعتقاد زیاد به شانس، چشم زخم و موارد مشابه دارن. قبلاً راجع به چشم زخم حرف زدیم، الان نوبت یه عادت آشناست: زدن به تخته.
اوضاع زندگی و کار و بارتون رو به راهه؟ تازگیا انگار رو دور شانسین؟ خب پس به عادت ترک‌ها، وقتی دارین از خوشی و شانس خوبتون حرف می‌زنین، یه کوچولو گوش راستتون رو نیشگون بگیرین و دو بار بزنین رو یه تخته‌ی چوبی دم دستتون و بگین ماشالله!
طبق باور ترک‌ها (که البته ریشه در باورهای اسلامی داره) زدن به تخته نمی‌ذاره شیطان حرفاتون در مورد خوش‌شانسی‌ها رو بشنوه و با گفتن ماشالله، هم از خدا برای موفقیت‌ها تشکر می‌کنین و هم می‌خواین این موفقیت‌ها ادامه‌دار باشه.

دشتِ اول

ترک‌ها کلمه ای دارن به اسم " Siftah" که معنیش میشه اولین فروش روز و خیلی خیلی بهش اهمیت داده می‌شه. پس اگه مشتری اول یک مغازه‌دار، راننده‌ی تاکسی یا هر کاسب دیگه ای باشین، ممکنه متوجه بشین که یه طور خاصی بهتون احترام می‌ذارن و باهاتون رفتار می‌کنن. اگه اون شخصی که قرار ازتون پول رو بگیره، به این رسم اعتقاد داشته باشه، ممکنه بعد از این که پول رو ازتون گرفت اون رو روی زمین بندازه یا اسکناس رو به گونه‌هاش بماله. با این کار‌ها از خدا تشکر می‌کنن و می‌خوان که روز پربرکتی داشته باشن (انداختن پول روی زمین چیزی شبیه کاشتن بذر برای ثمره‌ی بیشتر، محسوب میشه).
ما تو کشور خومون هم مشابه همین رسم رو با عنوان دشت اول داریم.

بین آداب و رسوم ترک‌ها موارد خیلی زیادی رو می‌بینین که تو جامعه‌ی ما هم وجود داشته یا حتی هنوز هم وجود داره؛ مثل آب ریختن پشت سر مسافر، اعتقاد به جن، حرمت نون و نمک، از دنده ی راست بیدار شدن و... . دلیل عمده‌ی این مشابهت‌ها مسائل اعتقادی مشترکیه که بین مسلمون‌ها وجود داره.
به طور کلی همین مشابهت‌هاست که باعث شده ترکیه برای ایرانی‌ها چندان کشور غریبی به نظر نیاد و بیشتر مورد توجه کسایی که قصد مهاجرت یا ادامه‌ی تحصیل دارن قرار بگیره و همینطور تقاضاها برای کلاس‌های زبان ترکی استانبولی هم روز به روز بیشتر بشه. نکته‌ی مهمی که برای ایجاد حس نزدیکی به ترک‌ها لازم دارین، دونستن زبانشونه. برخلاف تعداد زیادی از کشورهای اروپایی، ترکیه علیرغم برخی مزیت‌هایی که داره، در زمینه‌ی زبان سازگاری چندانی نشون نمیده؛ پس اگه می‌خواین به ترکیه مهاجرت کنین، یادگرفتن زبون ترکی استانبولی باید یکی از اولویت‌هاتون باشه. در سپانو زبان ترکی استانبولی منطبق با روش‌های بین المللی تدریس میشه که بهترین دوره برای دستیابی به امتحان تومر (tomer) برای افرادیه که قصد مهاجرت کاری یا تحصیلی و یا مهاجرت به ترکیه برای ادامه‌ی زندگی دارند.